Antiek foedraal met 6 hartvormige zoutvaatjes met zilveren lepeltjes

6 Kristallen zoutvaatjes met zilveren lepeltjes

Set van 6 antieke kristallen zoutvaatjes in hartvorm met 6 zilveren zoutlepeltjes in het originele foedraal. Een prachtig en bijzonder geheel: 6 ruit/waaier geslepen hartvormige zoutvaatjes in zeer goede staat. Normale, lichte slijtage passend bij de leeftijd (circa 115 jaar), maar geen stukjes of chips. Bij de zoutvaatjes horen 6 zilveren zoutlepeltjes, met stelen in bloemvorm, dubbelzijdig uitgevoerd en gemaakt door J.P. Niekerk te Schoonhoven rond 1910. Het geheel zit in het originele foedraal van Alb. Peters, Leidschestraat te Amsterdam. De zoutvaatjes zijn 4,7 x 4,7 cm en 2,8 cm hoog; de lepeltjes zijn 6 cm lang.

Historie: waarom zout op tafel zo’n statussymbool was
Eeuwenlang was zout veel meer dan een smaakmaker: het was essentieel voor het conserveren van voedsel en daardoor van grote economische waarde. Juist omdat zout in veel perioden schaars, belast of lastig te vervoeren was, kon het een kostbaar product zijn. In Europa werd het zelfs “wit goud” genoemd; wie zout kon betalen en royaal kon gebruiken, liet daarmee welvaart zien. Dat verklaart ook waarom zoutvaatjes vaak van luxe materialen werden gemaakt en prominent op tafel stonden.

“Dichter bij het zout” = hoger in rang
Aan grote tafels in huizen van aanzien kreeg het zoutvat een bijna ceremoniële rol. Het centrale zoutvat stond vaak dicht bij de gastheer of eregasten, en de plaatsing aan tafel drukte rang en nabijheid tot het “beste” van de tafel uit. In historische beschrijvingen komt het onderscheid terug tussen zitten “boven het zout” (meer invloed/status, dichter bij het zoutvat) en “beneden het zout” (lager in rang, verder weg). Dat idee van hiërarchie rond het zoutvat maakt zulke tafelstukken extra betekenisvol als object uit de cultuurgeschiedenis.

Hoe meer zoutvaatjes, hoe praktischer én chiquer
Waar vroeger één groot zoutvat volstond, werden in de 19e en vroege 20e eeuw (vooral bij formele diners) sets met meerdere individuele zoutvaatjes populair. Meerdere vaatjes waren praktisch: iedereen had zijn eigen zout binnen handbereik, hygiënischer, en er was geen “doorgeven” nodig. Tegelijk was het ook een teken van verfijnde tafelcultuur: hoe uitgebreider het servies en hoe completer de set (zeker met bijpassende zilveren lepeltjes), hoe meer het geheel indruk maakte.

Deze set sluit daar prachtig bij aan: het fijn geslepen kristal in hartvorm, gecombineerd met de zilveren lepeltjes van J.P. Niekerk en het originele foedraal van Alb. Peters, vormt een charmant en zeldzaam ensemble dat niet alleen decoratief is, maar ook een verhaal vertelt over etiquette, gastvrijheid en status aan tafel rond 1910.