Geen producten
Prijzen zijn incl. btw
Ivoor
Ivoor, gelukkig nu verboden maar vroeger veel gebruikt
De naam ivoor is afgeleid van het Latijnse woord eboris. Ivoor is afkomstig van een aantal verschillende dieren, niet alleen van de olifant. Die van de olifant zijn het bekendst dat komt natuurlijk omdat de slagtanden van de olifant het grootst zijn, op de mammoetslagtanden na, en het meest tot de verbeelding spreken. Maar ook de tanden van het nijlpaard, de slagtanden van het wilde zwijn en die van de walrus werden gebruikt. Er zijn ook verschillende harde noten, die wel als planten ivoor worden aangeduid. Ze hebben een andere chemische samenstelling dan dierlijke ivoren. Eigenlijk is deze naam dus misleidend en kunnen deze materialen niet als ivoor worden geclassificeerd.
De hardheid van ivoor op de schaal van Mohs is 2 a 3.
17e eeuws bestek met ivoren heften met vechtende dieren, Collectie Het Rijksmuseum
De geschiedenis van ivoor
Vanaf het moment dat de mens begon te jagen om aan voedsel te komen droegen ze de tanden van de dieren als sieraden. Er zijn prachtige voorbeelden van bewerkt ivoor uit de Egyptische, Griekse en Romeinse tijden.
Ivoor is een zwaar, massief materiaal dat meestal (crème-)wit van kleur is. Het werd in de afgelopen eeuwen veel gebruikt bij de productie van onder andere biljartballen en pianotoetsen, maar ook bij de vervaardiging van sieraden. Het is een keihard en organisch materiaal dat na polijsten een zeer glad en glanzend oppervlak heeft.
Slagtanden van olifanten en mammoeten
Ivoor is afkomstig van de slagtanden van olifanten en mammoeten, die in het verleden helaas op inhumane wijze werden gedood om dit waardevolle materiaal te bemachtigen. Vervolgens werd het verhandeld in Europa en Amerika. Ivoor heeft hierdoor tegenwoordig een bedenkelijk imago en wordt over het algemeen niet meer toegepast bij het ontwerpen van nieuwe sieraden, omdat het afkomstig is van beschermde dieren. Dit maakt voorwerpen en sieraden waarin ivoor is verwerkt wél extra zeldzaam en daarmee waardevol.
Antieke stukken waarin ivoor is verwerkt worden om deze reden altijd vergezeld van een certificaat waaruit de herkomst en de leeftijd blijkt. Bijvoorbeeld een verzekeringsbewijs, invoerdocumenten en/of oude foto's. Dit om duidelijk te maken dat het niet gaat om nieuw ivoor, handel hierin is namelijk strafbaar. In China en omringende landen wordt helaas nog op grote schaal ivoor verhandeld in het illegale circuit. Het is belangrijk om altijd alert te blijven.
IJssteker met een ivoren handgreep gemaakt door P.L. Uriot te Amsterdam in 1850, Collectie Het Rijksmuseum.
Ivoor en zilver
Zilversmeden gebruikten ivoor vooral als handvatten voor messen, schepwerk, zilveren rammelaars en thee- en koffiepotten. Ook in het kleine zilverwerk komen we vaak de combinatie met ivoor tegen bij bijvoorbeeld bij naaigerei, kurkentrekkers, lakstempels en snuifdozen.
Stuk voor stuk zijn het meestertukjes!
Ivoren lakstempel met 2 elkaar vasthoudende handen gemaakt rond 1880, Collectie Het Rijksmuseum
Synthetische vervangers voor ivoor
Er wordt al enige tijd onderzoek gedaan naar een synthetisch alternatief voor ivoor, bijvoorbeeld van kunsthars. In de 19e eeuw werd ivorine uitgevonden door John Wesley Hyatt, een Amerikaanse uitvinder, een thermoplast dat als groot nadeel had dat het licht ontvlambaar was. Technieken zoals de 3D printer zijn hierin veelbelovend te noemen. Tot nu toe is echt ivoor voor een kenner altijd te onderscheiden van nagemaakte materialen, door goed te kijken naar het lijnenpatroon dat van nature in ivoor voorkomt. En eerlijk is eerlijk, een deel van de aantrekkingskracht van ivoor komt misschien ook wel juist door de schaarste.
Bekijk ook de collectie van Zilver.nl: