Delen

Solderen

Solderen is de meest gebruikte manier door edelsmeden om metalen met elkaar te verbinden. Soldeer is het materiaal om die verbinding tot stand te brengen. Soldeer is ook een metaal maar dan een legering waarvan het smeltpunt lager is dan dat van de te verbinden metalen. Door verhitting smelt het soldeer en vloeit tussen de te verbinden metalen. Als de verbinding afkoelt hardt het soldeer en vormt zo een sterke verbinding.

Zilveren sieraden solderen kennisbank Zilver.nl

Zilveren sieraad van GL Timeless Classics solderen.

Zachtsoldeer en hardsoldeer

Er zijn twee veel gebuikte soldeermethoden: zachtsolderen en hardsolderen. Zachtsolderen wordt vooral gebruikt bij electronica en door loodgieters. Zachtsoldeer heeft een smelttemperatuur die lager is dan 450 graden celsius. Bij sieraden en zilver wordt er vooral gebruik gemaakt van hardsoldeer maar voor sommige dunwandige zilveren objecten gebruikt men zachtsoldeer.

Hardsoldeer bevat altijd een hoog percentage van het edelmetaal dat het moet gaan verbinden. Als je zilver gaat solderen dan gebruik je zilversoldeer dat hoofdzakelijk uit zilver bestaat en dus een sterke verbinding oplevert. Bij hardsoldeer is de smelttemperatuur meer dan 450 graden celsius. Hardsolderen geeft een sterke, blijvende verbinding die na het afwerken onzichtbaar is. Tijdens het solderen wordt er gebruikt gemaakt van een vloeimiddel, borax.

De geschiedenis van het solderen

Er wordt al eeuwen lang gesoldeerd maar natuurlijk niet met de perfecte gereedschappen en branders van tegenwoordig. In de Romeinse tijd en in de Middeleeuwen worden solderingen met tin en tinlegeringen al gebruikt op zilver. Op 18e eeuws zilver zien we vaak wat grof zilversoldeer, deze zilversmeden werkten dan ook met een brander waarvan de vlam en de temperatuur niet continue gelijk was. Wanneer de zilversmid twee delen onzichtbaar wil voegen zal de kleur van het soldeer gelijk moeten zijn aan de kleur van de te solderen delen. Hij maakt dan gebruik van hard soldeer en als hij de temperatuur te hoog op laat lopen dreigt het gevaar dat het zilver verbrandt. Zo'n verbrande plek is niet meer te herstellen en blijft zichtbaar door de vele kleine putjes.

In de gildetijd wordt het solderen van zilver met regels vastgelegd. Er moet vanaf die tijd een hoeveelheid edelmetaal in de soldeerlegering zitten. Tegenwoordig moet een voorwerp, dus ook de solderingen, aan het wettelijke zilvergehalte voldoen anders wordt het niet gestempeld. 

Goud en zilver solderen met lood, zo zonde

Vroeger maar soms ook nu nog worden antieke sieraden en zilver gesoldeerd met lood/tin. Het is een veel gebruikte vorm van zachtsoldeer. Dit werd vaak gedaan als men bang was om het sieraad of zilverwerk te verhitten maar ook wel omdat het makkelijk was. Deze soldering met legering van tin en lood is altijd een zwakke verbinding. Lood heeft ook de neiging om snel te gaan vloeien waardoor het edelmetaal wordt aangevreten en verontreinigd. Solderen met lood/tin is daarom zo zonde! Het loodsoldeer is makkelijk te herkennen aan de doffe, metaalachtige kleur van de verbinding en ook vaak aan de slordige afwerking. Rond 1900 zijn heel veel antieke oorbellen vermaakt tot broches, de fijne goud oorbelletjes werden naast elkaar op een brochering geplaatst, dit werd vaak met tin gesoldeerd waardoor we deze oorbellen nu niet meer terug kunnen brengen in hun originele staat.

Soms kan de zilversmid niet anders dan een antiek zilveren voorwerp of een sieraad solderen met tin omdat hij het niet voorwerp niet te heet kan "stoken". Voorwerpen met niëllo of emaille of sieraden bezet met edelstenen die niet verhit mogen worden moeten dan toch herstelt worden met tin.

Bekijk ook onze collectie:

Antiek zilver

Sieraden