Delen

Zwollo

Frans Zwollo Sr, edelsmid, ciseleur en ontwerper

Frans Zwollo Sr werd in 1872 geboren te Amsterdam, zoon van Johannes Zwollo en Johanna F.C. Meyer. Vader, Johannes Zwollo was een metaaldrijver en had de leiding over de ateliers van A. Bonebakker & Zoon te Amsterdam. Frans Zwollo Sr leerde het vak van zijn vader en andere familieleden die ook edelsmid waren. Drie van de vier zoons van Johannes Zwollo traden in zijn voetsporen en werden edelsmid. 

Opleiding en studie

Toen Frans Zwollo Sr 14 jaar oud was ging hij naar de Teekenschool voor Kunstambachten te Amsterdam, daar vielen zijn talenten al op. Om het vak van edelsmid te leren werkte hij bij verschillende ateliers in Nederland, België en Frankrijk. In Nederland bij Frans Wildering waar hij leerde ciseleren, daarna bij A. Bonebakker & Zoon. In 1892 vertrok hij naar België, Brussel om bij Delheid Freres te gaan werken vanwaar hij ook het vernieuwende werk van Philippe Wolfers kon volgen. Hij zette zijn studie voort aan de Brusselse Koninklijke Academie. Na Brussel is Frans Zwollo nog een tijdje in Parijs geweest.

Zilveren vaas Frans Zwollo Sr Kennisbank Zilver.nl

Zilveren vaas gemaakt door Frans Zwollo in 1900, Collectie Het Rijksmuseum

Frans Zwollo Sr als zelfstandig zilversmid

In 1893 vestigde Frans Zwollo Sr zich als zelfstandig zilversmid in Amsterdam. In 1895 verhuist hij naar Leiden om als eerste ciseleur aan de slag te gaan bij de zilverfabriek van Johannes Mattheus van Kempen te Voorschoten. Bij Van Kempen werd veel zilver gemaakt in oude stijlen maar ook zilverwerk in de nieuwe Art Nouveau stijl.

In 1896 gaat Frans Zwollo Sr toch weer aan de slag als zelfstandig zilversmid met een groot aantal vast afnemers. Bonebakker & Zoon is zijn grootste klant maar ook Roelof Citroen, Van den Eersten & Hofmeyer en J.M. van Kempen plaatsen opdrachten bij Zwollo. Voor Bonebakker maakte hij ontwerptekeningen voor nieuwe producten zoals bekers, kandelaars, broodmanden maar ook voor klein zilver.

Zilveren dekseldoos Frans Zwollo Sr Amsterdam 1907, Kennisbank Zilver.nl

Zilveren dekseldoos gemaakt door Frans Zwollo te Amsterdam in 1907, collectie Old Memories/Zilver.nl

De theosofische levenshouding van Zwollo

Aan het eind van de 19e eeuw trad Zwollo toe tot de Nederlandse Theosofische vereniging. Theosofie is een wijsheidsreligie, een religieuze filosofie die stelt dat alle religies en filosofieën uit één tijdloze wijsheid voortkomen. Zwollo vond dat in iedere zilversmid een diep godsdienstig gevoel moest leven om het 'vuur van Vulcanus' ( de leraar van iedere smid) en Mars ( de god van kracht en wording) tot de edelste doeleinden van menschelijke ontwikkeling te maken.

De gouden vleugelbroche op de foto hieronder symboliseert een gedachte volgens theosofische gedachte. Deze gedachten uiten zich in verschillende vormen. De vorm van deze broche betreft 'liefde en vrede, bescherming en zegening'. Het goddelijke is ook vertegenwoordigd in de menselijke ziel die goede en slechte eigenschappen heeft. Deze hogere en lagere aspecten gaan over in het object. Dit voltrekt zich alleen tijdens het maken van een product als het object met de hand is gemaakt.

Bij de uitvoering van een werkstuk speelde ook het licht dat al het leven verwerkt een belangrijke rol. Zo was Zwollo van mening dat er golvend gesmeed moest worden, omdat het ware leven golft vanuit het ene licht. Een andere factor waar een edelsmid en theosoof zich door moest laten inspireren was de natuur. 

Gouden Broche van Frans Zwolle Sr Het Rijksmuseum Kennisbank Zilver.nl

Gouden vleugelbroche in de vorm van twee vleugels met twee slangenkoppen en een turkoois gemaakt door Frans Zwollo rond 1906, Collectie Het Rijksmuseum Amsterdam.

Zwollo was heel belangrijk voor de Nederlandse kunstnijverheid

De ontwerpen die Zwollo maakte volgens zijn eigen inzichten waren heel anders dan de ontwerpen in opdracht van. In 1904 pleitte Zwollo voor de afschaffing van het nabootsen van oude stijlen. Tijdens zijn leven zet Zwollo zich in voor het behoud en de bevordering van de kunstnijverheid en dan vooral de edelsmeedkunst. Hij gaf les in edelsmeedkunst en gaf er ook talloze lezingen over. Zwollo vond dat een goed edelsmid technisch perfect moest kunnen werken en vele technieken moest beheersen, hij stond voor het oude ambacht. Zwollo had bewondering voor historische stijlen en vreemde culturen.

In 1900 stuurde Zwollo zilverwerk, drijfwerk, in naar de Wereldtentoonstelling in Parijs, hij werd beloond met een bronzen medaille. Hij kreeg ook drie maal een gouden medaille voor ingezonden werk: in 1902 op de internationale tentoonstelling voor decoratieve kunst in Turijn, in Amsterdam in 1907 en in 1925 in Parijs op de tenoonstelling Expossition Internationale des Arts Decoratifs et Industriels Modernes.

Gouden broche met 2 oud slijpsel gele diamanten Frans Zwollo Sr. Kennisbank Zilver.nl

Frans Zwollo Sr was leraar op verschillende vakscholen

Frans Zwollo was leraar op verschillende vakscholen voor bevordering en behoud van de kunstnijverheid. Zo was hij van 1897 tot 1907 leraar op de Haarlemse School voor Kunstnijverheid. 

Frans Zwollo Sr en Jan Eisenloeffel hadden in de Art Nouveau periode veel invloed op de edelsmeedkunst.

De 'Amsterdamse wieg'

Ontworpen door Frans Zwollo Sr voor de geboorte van Juliana Kennisbank Zilver.nlAmsterdamse wieg voor Juliana door Frans Zwollo sr Kennisbank Zilver.nl

Deze wieg werd door de stad Amsterdam aangeboden aan Koningin Wilhelmina voor de geboorte van Prinses Juliana. De opvallende 'kroon' van de wieg werd door Frans Zwollo Sr ontworpen met bovenop een vogel met gespreide vleugels, ook de banden op het hout zijn van zijn hand. Privé foto gemaakt bij de Koninklijke verzamelingen. Er werd ook een wieg aangeboden door de stad Den Haag, de "Haagse wieg", in de strijd tussen de hofstad en de hoofdstad!

Bronnen:

RKD

Wikipedia

Koninklijke Verzamelingen

Boek:

Frans Zwollo Sr en zijn tijd

Bekijk ook de collectie:

FZ Zwollo van Zilver.nl