Geen producten
Prijzen zijn incl. btw
Gustav Beran
Een Weense ontwerper bij Van Kempen
Gustav Josef Beran werd op 17 oktober 1912 geboren in Wenen, Oostenrijk. Gustav Beran was leerling van de beroemde Oostenrijkse architect en ontwerper Josef Hoffmann aan de Kunstgewerbeschule, nu de Universiteit van Toegepaste Kunsten Wenen. Josep Hoffman was medeoprichter van de Wiener Werkstätte in 1903, bekende medewerkers van deze werkplaats waren Gustav Klimt, Egon Schiele en Carl Moll.
Gustav Beran studeerde af in juni 1933, zijn hoofdvak was metaalbewerking. Hij was een zeer goede leerling die tijdens zijn studie al prijzen binnenhaalde met zijn ontwerpen.
Anton van Kempen op zoek naar een ontwerper
Eind 1933 gaat Anton van Kempen op zoek naar een nieuwe ontwerper voor zijn zilverfabriek en benadert daarvoor Josef Hoffman. Met volle overtuiging beveelt Hoffman Gustav Beran aan als ontwerper voor de Gerritsen & Van Kempen zilverfabriek. Bij de concurrent van Gerritsen & van Kempen, de Zilverfabriek te Voorschoten maakt een andere leerling van Hoffman, Christa Ehrlich, op dat moment al naam met haar stijlvolle ontwerpen.
In 1934 komt Gustav Beran naar Zeist waar hij door de al gepensioneerde oud hoofdontwerper van Van Kempen, H.J. Valk wordt ingewerkt. Er is dagelijks heel veel tekenwerk en de klant is koning. De klant kon kiezen welke bak men op welk model steel men wilde en dit werd dan op ware grootte getekend.
Gustav beran
Model 400, het eerste ontwerp van Gustav Beran
Gustav Beran krijgt als ontwerper, net als zijn voorgangers, alle vrijheid om zijn eigen stijl te ontwikkelen. In 1935 wordt zijn eerste ontwerp in zilver uitgevoerd, een zilveren bestek genaamd Model 400. Een nu nog modern aandoend bestekmodel: een slanke steel met een middengroef met een ondiepe lepelbak. Het is een bestekmodel wat tijdens zijn studie in Wenen als eens is bekroond. Het is een zilver bestek waarvan hele grote cassettes van zijn gemaakt met een groot assortiment aan zilver schepwerk waaronder diverse scheppen met uitzaagwerk. Het bestek is gemaakt tot in de 60er jaren en is nu nog steeds heel populair en nog redelijk goed te verzamelen.
Bekijk de collectie in model 400 van Zilver.nl
Ook het zilver bestekmodel 600 komt van de hand van Gustav Beran (foto rechts). Model 600 is een dubbelzijdig model met groeven in de juiste verhoudingen. Een geliefd model bij verzamelaars maar niet makkelijk te vinden.
Gustav Beran's ontwerpen zijn in die tijd trendsettend!
Keltum pleet ontwerpen van Gustav Beran
In 1936 worden door Gerritsen & van Kempen de eerste verzilverde artikelen geproduceerd onder de naam Keltum Pleet. Het ontwerp van de verzilverde Keltum producten is in handen van Gustav Beran. Hij neemt niet alleen de klassieke modellen als basis maar ontwikkelt ook nieuwe modellen. Gustav Beran geeft ook het reclameboekje van Keltum vorm.
Het succes van Beran op de wereldtentoonstelling
Bij internationale exposities in new York en Parijs wedijveren Gustav Beran en Christa Ehrlich met elkaar om de hoogste prijzen. In 1937 tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs wordt het werk van beide zeer bewonderd. Maar omdat Carel Begeer deelneemt aan de jury komt het werk van Christa Ehrlich niet voor een prijs in aanmerking. Het prestigieuze 'Diploma d'honneur", na de Grand Prix' de hoogste onderscheiding, wordt dan aan Gustav Beran toegekend.
Tekening van zilver serviesmodel Paris van Gustav Beran
De bekroonde inzending van Beran bestaat uit enkele zilveren koffie- en theeserviezen. Eén van de ontwerpen is een beeldschoon theeservies, dat sindsdien Paris wordt genoemd. Dit servies past in de traditie van de Wiener Werkstätte en geeft met haar geplooide vormen een rijkdom aan lichtreflexen weer.
Lees meer over: Wereldtentoonstellingen en Nederlands zilver in het blog van Zilver.nl
Koninklijke opdrachten voor Beran
De naam en faam van Gustav Beran verspreidt zich snel. Er worden eind jaren '30 dan ook diverse bijzondere opdrachten aan de fabriek van Gerritsen en Van Kempen verstrekt. Ter gelegenheid van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernard in 1937 ontwerpt Gustav Beran een gouden pen in de vorm van een veer. Deze pen wordt door het prinselijk paar bij het ondertekenen van de huwelijksacte gebruikt.
Op Wikimedia staat een Polygoon filmpje waarop te zien is hoe de gouden veder wordt gemaakt, zeer de moeite waard om even naar te kijken, ook de ontwerptekening van Gustav Beran is te zien, klik op deze link
De Sultan van Koetai uit Borneo in Nederlands-Indië biedt het paar bij deze gelegenheid een in goud uitgevoerd theeservies aan in model Cardinaal wat ontworpen is door Gustav Beran.
Als een jaar later uit dit huwelijk prinses Beatrix wordt geboren, is Nederland in euforie. Als speciaal geschenk ontwerpt Gustav Beran namens Gerritsen & van Kempen een Oranjebeker. Een grote verguld zilveren beker met geëmailleerde afbeeldingen van alle stadhouders en koningen uit het Huis van Oranje.
De verguld zilveren beker die Gustav Beran heeft ontworpen voor de geboorte van prins Beatrix, foto van het RKD. Lees meer over bijzondere zilverwerken en deze beker in de Zilver Top 100 van het RKD.
Gustav Beran moet Nederland verlaten
Gustav Beran wordt als Oostenrijks staatsburger in de oorlogsjaren voor de Duitse krijgsdienst opgeroepen omdat hij te laat was met zijn naturalisatie aanvraag. Gedurende de oorlog zwerft hij met zijn familie door heel Europa en belandt uiteindelijk in Wenen waar hij een baan als filmarchitect aanneemt. Na de oorlog beweegt Anton van Kempen hemel en aarde om Beran terug naar Nederland te krijgen. In 1948 kom Gustav Beran terug naar Nederland en gaat weer aan de slag. Zijn opgedane ervaring met beeld en techniek past hij vervolgens toe in de presentatie van het Keltum pleet.
Gustav Beran reist tijdens de 2e wereldoorlog door Europa.
Gustav Beran 'presents' Keltum
Voor de presentatie van Keltum creëert Beran rond 1950 voor Gerritsen & Van Kempen een geheel nieuw concept van etaleren dat nauw verbonden is met de succesvolle 'Film Noir' uit deze dagen. Met contrastrijke beelden wordt in de etalage van winkeliers een bijzondere dramatische sfeer weergegeven die tot dan toe ongekend is in Nederland. Het filmconcept voor Keltum is een groot succes.
Jeunesse en Jolie twee top bestekmodellen van Gustav Beran
Om in te spellen op de veranderde markt, ontwikkelt Gustav Beran vanaf midden jaren 50 nieuwe bestekmodellen voor Gerritsen & Van Kempen. Hele sterke nieuwe ontwerpen worden er gemaakt in zilver en verzilverd. Vorken met korte tanden, niet om mee te prikken maar om mee te scheppen, lepels met kleine ronde en ondiepe bakken en messen met korte lemmets. Model Jeunesse voor het eerst geproduceerd in 1958 was en is een zeer geliefd model wat nog steeds modern aandoet en wat nog redelijk goed te verzamelen is. Model Jolie voor het eerst geproduceerd in 1963 is minder gemaakt en verkocht en daardoor lastig te verzamelen.
Groot zilver van Beran
Gustav Beran ontwerpt niet alleen bestekken maar ook groot zilverwerk, sieraden, gebruiksvoorwerpen en unica. In 1957 ging een speciale handwerkafdeling van start, deze afdeling had zijn eigen 'merk', een 5 puntige ster. De tekenkamer en handwerkafdeling stonden onder leiding van Beran. Helaas verdween deze prachtige afdeling toen na 1968 de vraag naar zilver en verzilverd afnam.
De zilverkeurenreeks hierboven van links naar rechts: GVK = het meesterteken van Gerritsen & Van Kempen, staande leeuw = 1e gehalte zilver, de vijfpuntige ster van de handwerkafdeling, de minervahelm = het keurkantoor en een Z = de jaarletter van 1959.
In 2010 kregen wij de kans om een gedeelte van de collectie van het Van Kempen & Begeer Museum aan te kopen. Bij deze collectie zaten vele unica van Gustav Beran wat ons de kans gaf deze stukken op ons gemak te bewonderen en te bekijken. De eenvoud en het lijnenspel kunnen nu nog steeds als moderne ontwerpen doorgaan, het zijn topstukken.
Zilveren kastvaas ontworpen door Gustav Beran en gemerkt met het handwerkmerk. Set zilveren theelepels met emaille naar ontwerp van Beran.
De najaren van Gustav Beran
Gustav Beran blijft tot 1977 werkzaam bij De Koninklijke van Kempen en Berand. Gustav Beran overlijd in Fribourg, Zwitserland in 2006.
Bekijk ook collectie:
Zilverwerk van Gerritsen & Van Kempen
Bronnen:
De Koninklijke Van Kempen & Begeer
Museumtijdschrift, Gestoomlijnd zilver van Gustav Beran door Mevr. Annelies Krekel-Aalberse
RKD