Delen

Koningin Sophia van Württemberg

Sophia Frederika Mathilda van Württemberg was de dochter van grootvorstin Katharina Paulowna, dochter van tsaar Paul I van Rusland, en haar man koning Willem I van Württemberg. De roepnaam, bekendste naam van Sophia is Sophie. Sophie was zeven maanden oud toen haar moeder stierf, een jaar later hertrouwde haar vader met zijn nicht Pauline van Württemberg. De band tussen Sophie en haar stiefmoeder was niet goed die met haar vader wel. Sophie was een intellectuele vrouw, ze hield van Franse literatuur en ze onderhield contacten met diplomaten en andere mensen uit internationale kringen.

Sophia van Württemberg kennisbank Zilver.nl

Koningin Sophia van Württemberg, 1e vrouw van Willem III

Sophie werd uitgehuwelijkt aan haar neef kroonprins Willem III

In 1839 trouwde Sophia van Württemberg met kroonprins Willem III en het paar vestigde zich in Den Haag op het Paleis aan het plein. Sophie was erg ongelukkig in haar huwelijk met de grove, grillige Willem de Derde die vele buitenechtelijke relaties had en andere seksuele uitspattingen. Sophie vroeg schriftelijk, aan haar schoonvader Koning Willem II of ze gescheiden van haar man mocht gaan wonen omdat hij haar mishandelde. Dit werd niet toegestaan.

Sophie kreeg uiteindelijk drie kinderen met Willem III. In 1855 kwam ze dan toch een scheiding van tafel en bed overeen met haar man en mocht ze op Paleis Huis te Bosch gaan wonen. Alle drie de zonen van Sophie stierven jong.

Kroonprins Willem en broertje Maurits zonen van Sophia en Willem III kennisbank Zilver.nl

Kroonprins Willem en zijn broertje Maurits, zonen van Koningin Sophia en Koning Willem III, geschilderd door Nicolaas Pieneman in 1847.

Sophie hield van literatuur en schilderkunst

Sophie hield van literatuur en bracht haar dagen graag door met lezen. Ze las graag geschiedenisboeken maar ook Jane Eyre, Rousseau en de Bijbel. Sophie had ook een grote interesse voor schilderkunst en ze bracht graag bezoekjes aan de ateliers van Nederlandse schildersen kocht ook diverse schilderijen. Ook liet ze portretten schilderen van haar kinderen en zichzelf.

Sophie schreef in haar vaak eenzame bestaan ook vele brieven onder andere aan Lady Malet, de vrouw van een Engelse diplomaat. Deze brieven zijn bewaard gebleven, vertaald en deels samengebracht in een boek: Een vreemdeling in Den Haag. Deze brieven geven een inkijkje in het leven van Sophie. Het verteld over de toestand in Europa en Rusland, de eenzaamheid, het slechte huwelijk, de dood van haar zoontje en de slechte verstandhouding tussen Sophie en haar schoonmoeder Anna Paulowna.

Sophie verzamelde ook miniatuur schilderijen, ze breidde haar collectie steeds uit door bij antiquairs en veilingen te kopen. Ze was vooral geïnteresseerd in portretjes van historische figuren zoals koningin Elizabeth I van Engeland, stadhouder Willem III en de Bonapartes. Na de dood van haar vader erfde ze vele portretminiaturen van haar familie en de koninklijke familie van Württemberg, van haarzelf en haar kinderen. Sophie liet ook miniaturen schilderen en ze kreeg er vele cadeau. Haar collectie groeide tot ongeveer 600 stuks. Na haar dood ging haar collectie naar haar jongste zoon Alexander, die de verzameling uitbreidde.

Speciale Sophie kamer met miniaturen in het Koninklijk Huisarchief, kennisbank Zilver.nl

Koninklijke huisarchief

In 1900 is de verzameling overgebracht naar het Koninklijk Huisarchief achter Paleis Noordeinde bij de Koninklijke verzamelingen. Hier is een speciale kamer ingericht met alle miniaturen bij elkaar onder het 'toeziend' oog van Sophia van Württemberg in de vorm van een buste. Het is een prachtige kamer met vele miniatuurportretten waar Sophie zo weer binnen zou kunnen schreiden. Een rondleiding bij de Koninklijke verzamelingen is meer dan de moeite waard, mede door de enthousiaste medewerkers die alles heel boeiend en vol kennis kunnen toelichten.

De buste van Koningin Sophia van Württemberg in het Koninklijk Huisarchief  kenninsbank Zilver.nl                                      Lijst met portretminiaturen in het Koninklijk Huisarchief kennisbank Zilver.nl

De buste van Koningin Sophia van Württemberg in het Koninklijk Huisarchief, privé foto.           Schilderijlijst vol portretminiaturen, Koninklijk Huisarchief, privé foto.

Koningin Sophia stierf in 1877

De laatste jaren van haar leven was Sophie veel ziek en werd ze steeds zwakker. In 1877 stierf ze aan een hart- en leverkwaal. Tragisch detail is dat ze zich heeft laten begraven in haar trouwjapon, want zoals ze zelf aangaf was ze al gestorven op de dag dat ze trouwde. De kinderen van Sophia en Willem III bleven kinderloos en zorgden niet voor opvolging. De tweede vrouw van Willem III, Emma maakte Willem III vader van Wilhelmina, de troonopvolgster.

Begrafenisstoet van Sophie van Württemberg kennisbank Zilver.nl

Print van de begrafenisstoet van koningin Sophie van Württemberg 20 juni 1877, Collectie Het Rijksmuseum.

Bronnen:

Koninklijke Verzamelingen

Geschiedenis van Oranje ISBN 90-5736-737-5

Bekijk ook onze collectie:

Antieke sieraden