Willem III, voluit Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk van Oranje (19 februari 1817 - 23 november 1890), was de derde koning van Nederland en groothertog van Luxemburg. Zijn regeerperiode loopt van 1849 tot aan zijn dood in 1890. Hij is ook hertog van Limburg van 1849 tot aan de afschaffing van het hertogdom, in 1866.
Willem is de zoon van koning Willem II en Anna Pavlovna van Rusland. Bij de troonsafstand van zijn grootvader Willem I (1840) wordt hij de Prins van Oranje. Bij het overlijden van zijn vader in 1849 wordt hij koning van Nederland.
Willem wordt geboren op 19 februari 1817 in het Paleis der Natie (ondertussen het Federaal Parlement van België) in Brussel, dat dan nog deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Hij is de oudste zoon van het gezin, heeft 3 broers (van wie er 1 jong sterft) en 1 zus.
In 1839 volgt het huwelijk met zijn volle nicht, Sophie van Württemberg. Ze krijgen 3 zonen: Willem, Maurice en Alexander, die echter allemaal voortijdig overlijden. Na de dood van Sophie in 1877 trouwt hij in 1879 met Emma van Waldeck en Pyrmont. Het koppel krijgt 1 dochter, Wilhelmina, die Willem uiteindelijk zal opvolgen op de Nederlandse troon. Tot op heden is Willem III de laatste Nederlandse koning die op de troon sterft.
Ter gelegenheid van het huwelijk van Willem en Sophie ontvangen ze van de stad Den Haag het zogenaamde 'Haagse Plateau', een zilveren tafelgarnituur bestaande uit: zes zilveren kandelaars, twee vazen, ananasdragers en een middenplateau.
Voor hun zilveren huwelijksjubileum in 1864 ontvingen koning Willen III en koningin Sophie van de stad Amsterdam een zilveren kroonluchter met 48 armen, van de stad Rotterdam kregen ze er twee bijpassende zilveren wandarmen bij. De zilveren set is te bewonderen op Paleis het Loo.
Voor zijn 25 jarig regeringsjubileum in 1874 ontvangt Willem III van de provincie Zeeland een zilveren nautilusschelp op een rijk bewerkte zilveren voet. De zilveren bokaal is gemaakt door J.M. van Kempen en gemaakt van verguld zilver. Op de nautilusbokaal zijn diverse graveringen aangebracht: "Aan Z.M. koning Willem III" "De Zeeuwen" het Rijkswapen en de jaartallen '1849-1874', op de voetrand zijn schildjes aangebracht met de namen van de Zeeuwse eilanden en Luctor et Emergo.
De nautilusbokaal is te zien op de website van de Koninklijke verzamelingen.
Portret van Willem III, Koning der Nederlanden en Sophie van Württemberg 1854-1871, Collectie Het Rijksmuseum.
Dat laatste is best ironisch aangezien Willem III die troon helemaal niet wil. Bij het overlijden van zijn vader overweegt hij hem over te dragen aan zijn jongere broer (Henry), maar de grondwet voorziet hiervoor geen hefbomen. Daarna overweegt hij onmiddellijk troonsafstand te doen eens zijn oudste zoon (Willem) 18 wordt, maar zijn moeder weet het plan uit zijn hoofd te zetten.
Willem blijft dus koning, maar is allerminst tevreden met de nieuwe grondwet van 1848, goedgekeurd door vader Willem II. Als conservatieve militarist vindt hij dat deze wet de koninklijke macht onnodig en integraal beknot. In tegenstelling tot zijn vader ziet hij ze niet als een middel om de monarchie te laten overleven in een nieuwe tijd; en liever had hij geregeerd zoals zijn grootvader, Willem I, een verlicht despoot.
Wie daar anders over denkt, is zijn eerste vrouw, Sophie. Het conflict vormt meteen ook de basis van een uiterst ongelukkig huwelijk vol bitsige strijd om de kinderen. Sophie is liberaal, Willem conservatief. Zij haat het leger, hij houdt ervan. Zij is een intellectueel, hij is anti-intellectualistisch en verbiedt zelfs denkoefeningen op het thuisfront. Willems wispelturige, randje krankzinnige karakter en buitenechtelijke uitspattingen maken het er ondertussen niet eenvoudiger op.
Desalniettemin sterft op 17 maart 1849 Willem II en volgt Willem III tegen wil en dank zijn vader op. Zijn eerste daad als monarch is de inhuldiging van het parlementaire kabinet van Thorbecke, de liberale ontwerper van de grondwet van 1848. Willem reageert met een resem kabinetsontslagen en ontbindingen van de Staten-Generaal. Hij installeert koninklijke kabinetten, die waar mogelijk regeren met steun van de (verkozen, ministeriële) Tweede Kamer. In 1853 weet hij Thorbecke te ontslaan en in 1856 pleegt hij wat ondertussen bekendstaat als de Luxemburgse staatsgreep. Hij stelt eenzijdig een nieuwe grondwet op voor Luxemburg, dat hij vanaf dan persoonlijk regeert, los van de Nederlandse kroon.
Laat Biedermeier zilveren pasteischep met sierlijke lijnen en graveringen.
In de regeerperiode van Willem III werken veel Nederlandse zilversmeden nog in de late Biedermeier stijl maar er is ook een groep die zilverwerk produceert waarbij oude stijlen met elkaar gemengd worden, de Neo stijlen. Meubelmakers maken sierlijke meubels met zwart geschilderde details, de meubelstijl wordt de Willem III stijl genoemd.
In 1877 sterft koningin Sophie en komt er een einde aan de jarenlange oorlog in het paleis. Op 7 januari 1879 trouwt Willem nu met de 40 jaar jongere Emma, die zijn grillige persoonlijkheid kennelijk weet te temperen. Het is een gelukkig huwelijk en de koning gaat zich almaar minder bemoeien met zijn regeringen. In 1880 wordt uit dit huwelijk Wilhelmina geboren, die in 1884 erfgenaam van de troon wordt, na het overlijden van de laatste zoon Willem, uit Willems huwelijk met Sophie.
Zowel koning Willem I, Willem II als Willem III waren liefhebber van zilver en bestelden graag zilverwerk en sieraden bij de zilverfabriek van Van Kempen. Als van Kempen in 1857 het landgoed Berbice te Voorschoten koopt en er zijn fabriek in vestigt ontvangt het bedrijf van Koning Willem III het predicaat Koninklijk.
In 1879 brengen Koning Willem III en Koningin Emma een bezoek aan de zilverfabriek van Van Kempen. Voor het Koninklijk echtpaar wordt, ter gelegenheid van hun huwelijk, uit kroonjuwelen een nieuwe parure gemaakt. De juwelen worden in goud uitgevoerd. De parure bestaat uit een diadeem, een broche en een collier.
Koningin Emma met de Van Kempen parure, aan haar collier de Stuart diamant in 1882.
De vele bezoeken en opdrachten van het Koningshuis leiden ertoe dat ook de uitstraling van Van Kempen 'Koninklijk is', het tekent de ongekende status van het bedrijf.
Vanaf 1887 gaat het bergafwaarts met Willems gezondheid. Hij lijdt aan een nieraandoening en wordt dement. Eerst de Raad van State en later koningin Emma nemen zijn taken over als regent. Ook wanneer Willem in 1890 sterft en Wilhelmina nog niet oud genoeg is om hem op te volgen, blijft Emma aan als regentes voor haar dochter. Dat duurt nog tot in 1898, wanneer Wilhelmina 18 wordt en de Nederlandse troon erft. Moeilijker ligt de opvolging voor Luxemburg, dat alleen geërfd kan worden door een mannelijke Nassau en zo terechtkomt bij Willems 17de neef, Adolphe, hertog van Nassau. Zijn afstammelingen regeren er nu nog steeds.
Lees ook:
Bekijk ook onze collectie:
Neo stijl zilver