Delen

Lodewijk XVI

Louis XVI (Louis Seize, Lodewijk de Zestiende) was de laatste koning van Frankrijk, voor de val van de monarchie en de installatie van de republiek. Zijn volledige naam is Louis-Auguste (23 augustus 1754 - 21 januari 1793) en als burger, tijdens de laatste 4 maanden voor zijn executie, noemde men hem Louis Capet. In 1765, na de dood van zijn vader, de Dauphin van Frankrijk, wordt Louis de nieuwe Dauphin. Na de dood van zijn grootvader, Louis XV, op 10 mei 1774, wordt hij koning van Frankrijk en Navarra. Op 4 september 1791 wordt dat koning van de Fransen.

Het beleid van Louis XVI staat zo goed als volledig in het teken van zijn eigen ondergang. Tijdens de vroege jaren doet hij er nochtans alles aan om de Franse monarchie te hervormen op maat van het ontbolsterende verlichtingsdenken. Zo probeert hij het lijfeigenschap, de grondbelasting (taille) en de arbeidsbelasting (corvée) af te schaffen. De doodstraf voor deserteurs wordt herzien en niet-katholieke strekkingen (grotendeels verjaagd door Louis XIV) worden weer toleranter bejegend. De Franse adel reageert echter vijandig op zijn voorstellen en weet de implementatie ervan te beletten.

Portret vam Lodewijk XVI  circa 1777 Kennisbank Zilver.nl

Portret van Koning Lodewijk XVI, door Joseph Duplesis circa 1777-1789, collectie Het Rijksmuseum

De volksopstand van 1789

Een aantal koninklijke beslissingen zal vervolgens het klimaat scheppen voor de volksopstand van 1789. Zo liberaliseert Louis de Franse graanmarkt, maar in combinatie met een reeks slechte oogsten zorgt dat enkel voor gruwelijke stijgingen van de broodprijs. Bovendien treedt er zo ook voedselschaarste op. Vanaf 1776 steunt Louis voorts de Noord-Amerikaanse kolonisten in hun streven naar onafhankelijkheid van Groot-Brittannië (wat lukt met het Verdrag van Parijs, in 1783); maar het proces leidt binnenshuis tot een schuldencrisis.

Lodewijk XVI en Marie Antoinette 

Met deze samenloop van omstandigheden implodeert de populariteit van de monarchie. In 1789 leidt het tot de bijeenroeping van de états généraux (statengeneraal), waar de ontevredenheid van de lagere en middenklassen een stem krijgt. Louis en zijn vrouw, Marie Antoinette van Oostenrijk waarmee hij 16 mei 1770 was getrouwd, worden er het symbool van een "Ancien Régime" (Oud Regime), waarvan de absolute vorstelijke macht en de aristocratische machten verfoeid worden. Het volk komt de straten op en bestormt op 14 juli de Bastille om staatsgevangenen te bevrijden.Het is de start van een gewapende opstand. Rellen in Parijs dwingen Louis om de wetgevende macht van de Nationale Vergadering (Assemblée Nationale) te erkennen. De Franse Revolutie is een feit.

De bestorming van de Bastille

Frankrijk voert nu niet alleen internationaal, maar ook nationaal oorlog. De toestand leidt tot besluiteloosheid bij de koning en zijn conservatisme wordt almaar meer symbool voor wat ervaren wordt als de tirannie van het Ancien Régime. Men maakt al even werk van een nieuwe, constitutionele monarchie als Louis in juni 1791 vlucht naar Varennes. Zo lijkt hij de geruchten te bevestigen als zou zijn politieke redding vertrouwen op een buitenlandse, militaire interventie in Frankrijk.

Lodewijk XVI, de laatste koning van Frankrijk

Met de vlucht, 4 maanden voor de installatie van de constitutionele monarchie, verliest het Franse koningshuis definitief grip op de situatie. Tijdens de opstand van 10 augustus 1792 wordt de macht van Louis XVI opgeschort. Een maand later wordt de absolute monarchie afgeschaft. De eerste Franse Republiek is een feit op 21 september 1792. Louis wordt berecht door de Nationale Conventie (Convention Nationale) en schuldig bevonden aan hoogverraad. Op 21 januari 1793 krijgt hij de guillotine als gedesacraliseerd staatsburger. De executie is een unicum voor Franse koningen en beëindigt meer dan 1000 jaren Franse monarchie. 

Prent met zicht in het paleis waar Koning Lodewijk XVI afscheid neemt van Marie Antoinette en zijn kinderen Kennisbank Zilver.nl

Prent waarop te zien is hoe Koning Lodewijk XVI wordt gescheiden van zijn vrouw Marie Antoinette en zijn kinderen, Collectie Het Rijksmuseum

Juwelen tijdens Lodewijk de zestiende

Zijn in de eerste helft van de 18e eeuw alle diamanten nog roosgeslepen in het tweede deel van de 18e eeuw komt het briljantslijpsel in de mode. Het stijlvolle aristocratische licht gegeven bij kaarslicht door een roosdiamant maakt plaats voor de veel opvallendere schittering van een briljant geslepen diamant. In 1784 besluit Lodewijk XVI om alle diamanten die tot de Franse kroon behoren over te laten slijpen tot briljanten. Hij stuurt de diamanten naar Amsterdam, op dat moment het wereldcentrum van de diamanthandel en diamant bewerking.

Dankzij de verbeterde kaars verlichting worden veel grote evenementen u in de avonduren gehouden. Sieraden voor in het opgestoken haar, veren, vogels, sterren en halve manen komen nog meer in de mode. De oorringen worden langer en de girandole met drie hangers bleef populair. Ook juwelen voor boven op het haar werden populair. Colliers met bloemslingers en kwasten werden veel gedragen. De neoclassicistische stijl kreeg de bovenhand: symmetrie, decoratieve motieven, pluimen, korenaren, palmetten en guirlandes. 

Bekijk ook onze collectie:

Gouden sieraden

Antieke sieraden

18e Eeuws zilver