Delen

Edelstenen

De geschiedenis van edelstenen

Edelstenen behoren tot de oudste natuurlijke schatten op aarde. Hun ontstaan is een indrukwekkend proces dat miljarden jaren geleden begon, diep onder het aardoppervlak. Hier werden deze prachtige mineralen gevormd door intense hitte en druk in de aardmantel.

Ontstaan van edelstenen

De oorsprong van edelstenen ligt in het binnenste van de aarde, waar extreme temperaturen en druk ervoor zorgen dat atomen zich op specifieke manieren organiseren in kristalstructuren. Dit proces, dat miljoenen tot miljarden jaren kan duren, vindt plaats in drie belangrijke omstandigheden:

  1. Magmatische processen: Wanneer magma langzaam afkoelt en kristallen zich vormen. Edelstenen zoals diamant en peridoot ontstaan op deze manier.
  2. Metamorfose: Door geologische processen waarbij gesteente onder hoge druk en temperaturen wordt omgezet, kunnen edelstenen zoals saffier, robijn en smaragd ontstaan.
  3. Sedimentaire processen: Sommige edelstenen, zoals opaal en turkoois, worden gevormd door mineralen die neerslaan in waterhoudende lagen van de aardkorst.

Reis naar het oppervlak

Hoewel de meeste edelstenen diep in de aarde worden gevormd, bereiken ze het aardoppervlak door vulkanische activiteit. Vulkanen spelen een cruciale rol in het transport van deze mineralen. Tijdens een vulkaanuitbarsting worden magma en gassen uit de diepte naar boven gestuwd. Samen met deze materialen worden ook edelstenen naar boven gebracht, ingekapseld in stollingsgesteente zoals kimberliet of lamproïet.

Soms worden edelstenen pas miljoenen jaren later blootgelegd door erosie of mijnbouw. Rivieren, wind en regen slijten langzaam het bovenliggende gesteente weg, waardoor de edelstenen in rivierbeddingen of aan het oppervlak zichtbaar worden. Dit proces heeft geleid tot de ontdekking van beroemde vindplaatsen zoals de Kimberley-mijnen in Zuid-Afrika (voor diamanten) en Colombia (voor smaragden).

Edelsteenfamilies

1. Kwartsgroep (Silicaatfamilie)

De kwartsgroep is een van de meest voorkomende edelsteenfamilies en bestaat uit silicaatmineralen. Deze familie omvat zowel transparante als ondoorzichtige stenen.
Voorbeelden:

  • Amethist (paarse kwarts)
  • Citrien (gele kwarts)
  • Rozenkwarts (lichtroze tot ondoorzichtig)
  • Rookkwarts (bruine tot grijze tinten)
  • Agaat en chalcedoon (vaak bandvorming en ondoorzichtig)

2. Feldspaatgroep

Feldspaten vormen de grootste groep mineralen op aarde en omvatten enkele van de meest opvallende edelstenen.
Voorbeelden:

  • Maansteen (met een kenmerkende glans, ook wel adularescentie genoemd)
  • Labradoriet (iriserend met blauw-groene tinten)
  • Amazoniet (opaak en vaak groen of blauwgroen)

3. Korundgroep

Korund is een hard mineraal dat bekend staat om zijn edelstenen met levendige kleuren. Het heeft een hardheid van 9 op de schaal van Mohs, wat het een van de hardste mineralen maakt.
Voorbeelden:

  • Robijn (rode korund, gekleurd door chroom)
  • Saffier (alle andere kleuren korund, behalve rood, vaak blauw)

4. Berylgroep

Deze familie bevat enkele van de meest geliefde en waardevolle edelstenen, allemaal varianten van het mineraal beryl.
Voorbeelden:

  • Smaragd (groen, gekleurd door chroom of vanadium)
  • Aquamarijn (lichtblauw tot blauwgroen)
  • Morganiet (roze tot perzikachtig)
  • Heliodoor (geel tot goudkleurig)

5. Granaatgroep

Granaten worden vaak geassocieerd met rode tinten, maar deze familie biedt een breed scala aan kleuren.
Voorbeelden:

  • Almandien (dieprood)
  • Tsavoriet (groene granaat)
  • Spessartien (oranje tot rood)

6. Olivijngroep

De olivijngroep bevat edelstenen die vaak een groene tint hebben en veel voorkomen in stollingsgesteenten.
Voorbeeld:

  • Peridoot (groene olivijn, vaak gevormd in vulkanische gesteenten)

7. Spinelgroep

Spinel is een mineraal dat vaak verward wordt met robijn of saffier vanwege zijn heldere kleuren. Het wordt gewaardeerd om zijn levendigheid en hardheid.
Voorbeelden:

  • Rode spinel (kan lijken op robijn)
  • Blauwe spinel
  • Roze spinel

8. Toermalijngroep

Toermalijn is een veelzijdige edelsteenfamilie die bekend staat om zijn grote kleurspectrum.
Voorbeelden:

  • Watermeloentoermalijn (groen, roze en wit in één steen)
  • Paraíba-toermalijn (levendig blauwgroen)
  • Rubelliet (roze tot rood)

9. Topaazgroep

Topaas is een mineraal dat bekend staat om zijn glasachtige glans en brede kleurenspectrum.
Voorbeelden:

  • Blauwe topaas
  • Keizerlijke topaas (oranje-roze tinten)
  • Witte topaas (helder en kleurloos)

10. Diamantgroep (Koolstof)

Diamanten bestaan volledig uit koolstofatomen en staan bekend om hun ongeëvenaarde hardheid en schittering.
Kenmerken:

  • Kleurloos tot lichtgekleurd (bijvoorbeeld geel, roze, blauw)
  • Industriële diamanten (voor boor- en slijpmachines)

11. Zirkoongroep

Zirkoon is een mineraal dat vaak helder en briljant is. Het is niet hetzelfde als de synthetische zirkonia.
Voorbeelden:

  • Blauwe zirkoon
  • Kleurloze zirkoon (kan lijken op diamant)

12. Opalen

Hoewel opaal technisch gezien geen kristallijn mineraal is, behoort het tot een unieke categorie. Het heeft een amorfe structuur en staat bekend om zijn speelse kleurenspel (opalescentie).
Voorbeelden:

  • Witte opaal
  • Zwarte opaal
  • Vuur-opaal (oranje tot rood)

Geschiedenis van het gebruik van edelstenen

Edelstenen hebben een rijke geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. Al in de oudheid werden edelstenen gewaardeerd vanwege hun schoonheid en zeldzaamheid. In oude beschavingen zoals Egypte, Mesopotamië, India en China werden edelstenen gebruikt als amuletten, sieraden en statussymbolen.

De oude Egyptenaren bijvoorbeeld, droegen lapis lazuli en turkoois om hun connectie met de goden te versterken. In India werden diamanten beschouwd als symbool van onoverwinnelijkheid en werden ze gebruikt in spirituele rituelen. Tijdens de Middeleeuwen in Europa werden edelstenen niet alleen gedragen om hun pracht, maar ook omdat men geloofde in hun geneeskrachtige en beschermende eigenschappen.

Met de ontdekking van nieuwe mijnen in Zuid-Amerika, Afrika en Azië tijdens de Renaissance en de daaropvolgende koloniale tijd, groeide de populariteit van edelstenen. Vandaag de dag blijven edelstenen een symbool van luxe en verfijning, met een voortdurende vraag naar de mooiste exemplaren.

Edelstenen met de loupe beoordelen op cut clarity en carat Kennisbank Zilver.nl

Algemene Informatie over Edelstenen

Edelstenen zijn mineralen, gesteenten of organische materialen die worden gewaardeerd om hun schoonheid, duurzaamheid en zeldzaamheid. 

Belangrijke kenmerken van edelstenen zijn:

  • Kleur: De kleur van een edelsteen is vaak het meest opvallende kenmerk. Deze kan variëren van helder en doorschijnend tot diep en ondoorzichtig.

  • Hardheid: Dit wordt gemeten met de schaal van Mohs. Diamant, het hardste materiaal, scoort een 10.

  • Zeldzaamheid: Hoe moeilijker een steen te vinden is, hoe waardevoller deze vaak wordt beschouwd.

  • Behandeling: Sommige edelstenen worden behandeld om hun kleur of helderheid te verbeteren. Voorbeelden zijn verhitting, bestraling of coating.

Gebruik van Edelstenen in Juwelen

Edelstenen spelen een centrale rol in de wereld van juwelen. Van antieke sieraden tot moderne ontwerpen, de veelzijdigheid van edelstenen maakt ze een essentieel onderdeel van elk sieraad.

1. Klassieke Ontwerpen

In klassieke sieraden worden edelstenen vaak gezet in edele metalen zoals goud, platina of zilver. Een populaire keuze is de solitair-ring, waarbij een enkele diamant of andere edelsteen centraal staat.

2. Moderne Interpretaties

Tegenwoordig experimenteren ontwerpers met ongewone edelstenen, asymmetrische ontwerpen en gemengde metalen om unieke stukken te creëren. Denk aan geometrische oorbellen met citrien of halskettingen met onbewerkte edelstenen.

3. Restauratie en Hergebruik

Vintage juwelen met edelstenen worden vaak gerestaureerd of aangepast aan moderne smaken. Dit proces behoudt de historische waarde van de stenen terwijl ze worden geïntegreerd in nieuwe ontwerpen.

Edelstenen in vele kleuren en slijpvormen Kennisbank Zilver.nl

Lees ook over:

Saffier

Robijn

Smaragd

Bekijk ook de sieradencollectie van Zilver.nl

Gouden sieraden