Delen

Parels

Parel, een prachtig cadeau van de zee

De naam parel komt van het Latijnse woord perula. Parels worden gevormd in oesters en mosselen. Het vormen van een parel begint als de oester of mossel een indringer in zijn schelp voelt. Bij natuurlijke parels zijn deze indringers kleine deeltjes of diertjes die in de schelp komen en in contact komen met het lichaam van het dier. Het dier reageert door de indringer te bedekken met een vloeistof die verhardt en hij maakt er daarna steeds meer laagjes overheen, zo ontstaat de parel. Dit laagjes proces gaat door zolang de parel in de schelp zit. Hoe meer laagjes de parel vormt, hoe beter de kwaliteit en hoe hoger de prijs. De hardheid van een parel op de schaal van Mohs is 2,5 -3.

Parels komen in verschillende schelpdieren voor in zowel zoutwater als zoetwater. 

Portret van een dame met parels circa 1660 sp Zilver.nl

Verschillende soorten parels

Er zijn tegenwoordig heel veel soorten parels in heel veel verschillende kwaliteiten en prijsklassen. Parels gekweekt in oester in zoutwater zijn altijd duurder dan parels gekweekt in mosselen in zoetwater. Een oester kan maar één parel per kweek voortbrengen en dit duurt vaak jaren, een zoetwatermossel kan heel veel parels tegelijk 'kweken' waardoor zoetwaterparels betaalbaarder zijn. Er zijn vele verschillende parels die hun naam danken aan hun vorm, vindplaats, afmeting of kleur, zo zijn er:

  • Oriënt parels, parels uit wilde oesters die opgedoken werden, op vijftienduizend oesters werd slechts één bruikbare parel gevonden. Tot aan het eind van de 19e eeuw de Japanner Kokichi Mikimoto een methode vond om parels te kweken, waren parels dan ook buitengewoon kostbaar en stonden ze in juwelen inventarissen meestal bovenaan
  • Cultivé parels, gekweekte parels volgens de methode van Mikimoto
  • Zaadparels, kleine pareltjes die minder dan 0,05 karaat wegen die vroeger veel in gouden broches werden gezet en nu veel voorkomen in zilveren markasiet sieraden.
  • Barokparels, als de kern in een parel groot en onregelmatig is dan wordt de parel ook die vorm aannemen, zo ontstaan er hele spannende parel met bijzondere vormen en een prachtig luster
  • Blisterparels, wanneer de indringer tussen het dier en de schelp terechtkomt, hecht de parel zich aan de schelp. Deze blisterparel moet uit het oppervlakte van de schelp gesneden worden. Deze blisterparels worden vaak in ringen gezet zodat het gedeelte zonder parelmoer in de zetting verdwijnt.
  • Keshi parels zijn een bijproduct, ze ontstaan spontaan bij het kweken van parels
  • Zuidzee parels, de koningin onder de parels komen uit de pinctada maxima oester. De Zuidzee parels worden gekweekt in zoutwater bij Australië en Indonesië. Zuidzeeparels zijn de duurste parels na de natuurlijke Oriëntparels. Deze Zuidzeeparels zijn er wit en in goudkleur en van perfect rond tot grillig barok.
  • Zoetwaterparels, worden gekweekt in mosselen in zoet water.
  • Akoya parels
  • Mabé parels.
  • Thahiti parels
  • Conch-parel is een babyroze parel met een porseleinen uiterlijk, ze worden alleen natuurlijk geproduceerd door de conch-schelp en kunnen niet worden gekweekt. Ze zijn heel zeldzaam. Lees over de conch parel in het blog: Exotisch & kleurrijk, Tutti Frutti

Verschillende parelvormen

Parels zijn er in verschillende vormen:

  • Appelronde parels die meestal worden gebruikt voor de klassieke colliers
  • Boutons of mabeparels die aan één zijde afgeplat zijn, deze parels worden vooral gebruikt voor broches, ringen en oorknoppen
  • Peervormige parels die vooral worden gebruikt voor lange oorbellen
  • Zaadpareltjes, hele kleine pareltjes die we veel tegen komen in antieke sieraden met parels
  • Barokparels, prachtige grillige gevormde parels in allerlei vormen en maten
  • Blisterparels is een parel die aan de schelp vast gegroeid heeft gezeten en vaak een platte kant heeft
  • Muntparels zijn platte schijven
  • Keshi parels

Een oester met parel in een blikje Kennisbank Zilver.nlParel in een oester Kennisbank Zilver.nl

Deze plastic doosjes bevatten een oester met een parel, de lucht die uit het doosje komt als je hem opent...is adembenemend maar het vinden van de parel is erg leuk.

De geschiedenis van parels

Er is zoveel te vertellen over de geschiedenis van parels omdat mensen al eeuwen worden betoverd door de glans, het luster van parels. Archeologische vondsten laten zien dat parels al sinds het begin van de menselijke geschiedenis zijn gebruikt. Parels zaten in het kleed van de joodse hoogpriester en ze worden verschillende keren in de bijbel genoemd. Uit de bijbel komt ook de beroemde uitdrukking ' Gooi uw paarlen niet voor de zwijnen' van Jezus tegen zijn volgelingen. Maar er zijn meer uitdrukkingen met parels die hun geliefde schoonheid benadrukken: 'parels van wijsheid" en 'als een pareltjes in het goud zitten' of deze "die 's avonds denkt een parel te kopen, komt in de morgen bedrogen uit' of 'Dat is een parel aan zijn kroon".

Er zijn nog maar weinig parels van voor de Romeinse periode dit komt waarschijnlijk doordat parels niet bestand zijn tegen de zuren die altijd aanwezig zijn in de grond. Eén van de beroemdste verhalen in de lange geschiedenis van de parels is het verhaal van Egyptische koningin Cleopatra. Volgens de legende wedde Cleopatra met Marc Antonius dat ze tien miljoen sesteriën kon uitgeven aan een diner. Marc Antonius nam de weddenschap aan. Tijdens het diner haalde Cleopatra een oorbel met een bijzondere, dure parel uit haar oor en loste de parel op in een glas wijn. Vervolgens dronk ze het mengsel op waardoor ze de weddenschap won.

Parels een uiting van rijkdom

Door de zeldzaamheid zijn parels altijd in het bezit geweest van de rijken der aarde, vorstenhuizen, tsaren en adelen. De rijke dames lieten zich dan ook graag schilderen met al hun parels om en aan om zo hun status te laten zien.

Amalia van Solms met een rijkdom aan parels om haar hals en middel Kennisbank Zilver.nl

Frederik Hendrik en Amalia van Solms-Braunfels met een rijkdom aan parels, dubbelportret door Gerrit van Honthorst 137-1638, Collectie Het Mauritshuis Den Haag

Alle Prinsessen en koninginnen houden van parels

Amalia van Solms (1602-1675) de vrouw van stadhouder Frederik-Hendrik had een prachtige verzameling parels. Vier peervormige parels uit haar collectie worden tot vandaag door de Oranjes gedragen. Verschillende andere parelsieraden uit de collectie van het Koninklijk huis zijn afkomstig van Sophie (1818-1877) de eerste vrouw van koning Willem III: diademen, broches en colliers.

De Engelse koningin Elizabeth I (1533 tot 1603) had de grootste verzameling parels, de verhalen gaan dat ze alleen al drieduizend kledingstukken had die bezaaid waren met parels. Zo liet ze duidelijk haar status zien want iedereen wist hoe kostbaar en schaars parels waren.

Koningin Elizabeth I met parels Kennisbank Zilver.nl Koningin Elizabeth I met een overvloed aan parels Kennisbank Zilver.nl

Koningin Elizabeth I had een overvloed aan parels om haar status te laten zien, zelfs op haar kledingstukken zaten parels.

De VOC

In de zeventiende eeuw bracht de VOC grote hoeveelheden parels naar Holland. Nederlandse juweliers hadden in die tijd de beschikking over de mooiste exemplaren.

Er zijn heel veel prachtige verhalen waarin parels een rol spelen, ook werden er aan parels verschillende krachten toegeschreven. Parels werden zelfs een lange tijd in medicijnen gebruikt. Men geloofde dat parels de tranen van de goden waren en er werd geloofd dat als een maagd parels droeg ze haar kuisheid behield. 

Parels komen uit de diepte van de zee naar het licht, er hoeft niets aan gedaan te worden, ze zijn mooi van zichzelf, daarom staat de parel al eeuwen voor de zuiverheid, de geboorte, de opstanding, reinheid en maagdelijkheid.

Schilderij met kind met parelsieraden voor welvaart Kennisbank Zilver.nl    Detail van een geschilderde arm vol met parels Kennisbank Zilver.nl

Een schilderij uit 1665 met een meisje met parels om haar hals en om haar polsen.

Parels rond 1800 in de mode

Parels zijn door de eeuwen heen altijd geliefd geweest maar op de grens van de eeuwwisseling rond 1800 waren ze helemaal trendy. Dames droegen naast parelkettingen ook parelbroches op tulbanden of ceinturen. Parelsnoeren werden in het haar gedragen, ze werden mee gevlochten of in bogen hangend in het haar verwerkt en ze werden toegepast als versiering op mouwen, lijfjes en zomen. 

Ook de Franse keizerin Eugénie (1826-1920) de vrouw van keizer Napoleon III was een liefhebster van parelsieraden. Ze gaf qua mode en stijl de toon aan in Europa en werd bewonderd om haar gevoel voor smaak en stijl.

Sophie van Württemberg was een fan van de franse keizerin, ze kocht dan ook verschillende parelsieraden die nog steeds in de collectie van de Oranjes aanwezig zijn. 

Koningin Beatrix met de vier ovale parels van Amalia van Olmst in het diadeem

Koningin Beatrix met het diadeem met de ovale parels van Amalia van Solms bovenop.

Koningin Maxima, parelkoningin

Koningin Maxima draagt ook graag parelsieraden vaak uit de historische collectie maar ze bouwt ook zelf een parelcollectie op. Zo heeft ze oorbellen met grijze, gekweekte, Tahiti parels en een collier met grote parels en pavé gezette diamanten in het bolslot.

Parelkwekerij Ha Long Bay Kennisbank Zilver.nl

Parelkwekerij Ha Long Bay in Vietnam

Wat is een gecultiveerde parel

Gecultiveerde parels zijn gekweekte parels. Deze ontstaan wanneer een indringer, een zandkorrel of een stukje weefsel, kunstmatig in het mossel of oester worden ingebracht waarna het dier er vervolgens een parel omheen vormt. Deze parels worden gekweekt in zout- en zoetwater in oesters en mosselen op zogenaamde 'banken'.

Pas in het begin van de 20ste eeuw werden volledig ronde parels gekweekt. De ontdekking van het kweken van parels staat op naam van Japanner Mikimoto en dit land is nog steeds een toonaangevend parelproducent. Het probleem van het kweken van een volledig ronde parel werd opgelost door voorzichtig een volledig ronde kraal in het vlees van de oester te stoppen. Dit was een moeilijk en nauwkeurig klusje omdat de oester niet dood mocht gaan. De massaproductie van gecultiveerde parels werd in 1920 geperfectioneerd, dit zorgde voor een enorme daling van de prijs van echte parels.De prijs van deze parels is afhankelijk van de hoeveelheid parellagen, de dikte van deze 'huid', de vorm, de glans (het luster) en gladheid van de huis. Hoe langer de parel in de oester zit hoe dikker de huid, hoe beter de kwaliteit en de glans.

Bij de andere belangrijke kweekmethode wordt er een stukje vlees van de ene oester in de andere oester geplaatst. De parel zal hier omheen groeien. Dit zijn de kernloze gecultiveerde parels, die dus voor het overgrote deel uit parelmoer lagen bestaan. Het merendeel van deze parels is iets of iets meer barok van vorm. Gecultiveerde blisterparels worden in de handel mabé parels genoemd.

Majolica parels, crystal parels, Swarovski parel, glas parels: geen echte parels

Er zijn heel veel onechte of imitatie parels in omloop en/of te koop. Kristallen of plastic balletjes gedoopt in parelmoerverf of fijn gestampt parelmoer waar kralen van worden gemaakt, mooi maar geen echte parels.

Ook vroeger, vanaf de 16e eeuw, werden er imitatieparels gemaakt. Vaak waren dit bolletjes die aan de binnenzijde waren bekleed met een soort verf gemaakt van vissenschubben, deze 'verf' had een parelmoer glans.

In de 18e eeuw worden er ook Engelsche nakara, nacre parels gedragen, dit zijn glasparels.

Ook de druppelvormige parel in het oor van het meisje van Vermeer (1665-1667) is een nepparel of een gefantaseerde parel door de schilder volgens Martijn Akkerman, juwelenhistoricus.

Rond 1920 verbeterde ook de manier om namaakparels te maken. Soms is er een kenner voor nodig om het verschil tussen echt en namaak te zien. Een echte parel heeft een 'huid' die korrelig, zanderig aanvoelt. De 'huid' van een nepparels is meestal glad. 

Meisje met de parel van Vermeer 1665-1667 kennisbank Zilver.nl

Schilderij Meisje met de parel van Vermeer (1665-1667), collectie van Het Mauritshuis

Vindplaatsen van parels

Natuurlijke parels zijn het meest gewild maar worden bijna niet meer opgedoken en zijn daardoor heel duur. Deze natuurlijke parels worden al duizenden jaren gevonden in oesters in de Perzische golf. Er wordt naar gedoken tussen mei en september. Ze worden nog steeds op de traditionele manier verzameld. De Rode Zee was ook een bron van parels maar de vervuilingen in dit gebied heeft de oesterbedden verminderd.

In de Golf van Mannar tussen India en Sri Lanka worden ook al meer dan tweeduizend jaar prachtige parels opgedoken.De parelvisserijen in het gebied rond Polynesië worden ook grote natuurlijke parels gevonden. Maar het merendeel van deze visserijen wordt nu echter gebruikt om grote gecultiveerde parels te kweken. Australië heeft ook een aantal grote parelvisserijen waar prachtige donkere parels vandaan komen. De Japanners produceren zowel zoet- als zoutwaterparels en parels met en zonder kern. In China worden heel veel gecultiveerde parels gekweekt met en zonder kern in out en zoetwatervisserijen. De laatste decennia mislukt hier een groot deel van de oogst door de watervervuiling. Ook in Vietnam zijn vele parelkwekerijen. Venuzuela produceert gecultiveerde parels in verschillende kleuren van wit, grijs tot bronskleurig en zwart. In de Golf van Mexico worden mooie natuurlijke roze parels gekweekt in de zeeparelmossel.

Natuurlijke zoetwaterparels worden opgevist in Amerika in de Mississippi, in Schotland, Frankrijk en Duitsland.

Oester om parels in te kweken oesterbank in Vietnam Kennisbank Zilver.nl

Oesters waar parels in worden gekweekt in Vietnam

Het onderhouden van parelsieraden

Vroeger werd er geloofd dat parels hun schittering en glas zouden verliezen als ze niet werden gedragen maar dat is niet waar. Wel verliezen ze hun glans als ze worden bewaard met iets wat zuur is, watten, karton en textiel kunnen in lichte mate zuurrijk zijn dat is niet goed voor parels. Bij het dragen van parels is het vooral van belang dat de parels pas worden omgedaan als de make-up, de haarlak, de parfum etc al gedaan is zodat dit niet op de parels terecht kan komen.

Nog meer tips! Draag parels zoveel mogelijk, ze passen bij elke outfit en bij elke gelegenheid en ze geven altijd iets van hun glans aan de draagster, geniet van uw parelsieraden.

Bekijk ook onze collectie:

Gouden parel sieraden

Antieke sieraden

Zilver met parels

Lelune modieuze parelsieraden

Lees meer over parels in ons blog:

De magie van parels, een organische stof uit een schelp

Parels, parels echt of crystal?